کلیه پلی کیستیک بیماری مزمن کلیوی است که به دلیل اختلالات ژنتیکی ایجاد می‌شود. این بیماری باعث بزرگ‌شدن کلیه‌ها شده و در عملکرد این اندام اختلال ایجاد می‌کند. اگر علائم مربوط به این بیماری را دارید یا در خانواده شما سابقه ابتلا به آن وجود دارد، در این مطلب همراه ما باشید. در ادامه توضیح می‌دهیم که بیماری کلیه پلی کیستیک چیست؟ انواع آن چه تفاوتی با هم دارند؟ چه علائمی در بدن ایجاد می‌کند؟ علت ابتلا به این بیماری مزمن چیست؟ چگونه می‌توان آن را تشخیص داد؟ چه راه‌هایی برای درمان آن وجود دارد؟ در صورت عدم درمان شخص دچار چه عوارضی می‌شود؟
در صورت وجود علائم مشکوک یا سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری مزمن کلیوی حتما به دکتر کلیه و مجاری ادرار مراجعه کنید. برای ارتباط با متخصص می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی وجود دارد.
کلیه پلی کیستیک (PKD) چیست؟
بیماری کلیه پلی کیستیک یکی از انواع بیماری های کلیه است. این بیماری نوعی اختلال ژنتیکی بوده و باعث ایجاد کیست‌های پر از مایع در کلیه‌ها می‌شود. این کیست‌ها می‌توانند در اندازه‌های مختلف باشند. آنها باعث بزرگ شدن کلیه‌ها شده و در عملکرد این اندام اختلال ایجاد می‌کنند. هرچه کیست‌ها بزرگ‌تر باشند و تعداد آنها بیشتر باشد، احتمال آسیب جدی به کلیه افزایش پیدا می‌کند.
این کیست‌ها کیسه‌های غیر سرطانی پر از مایع هستند. گاهی ممکن است در قسمت‌های دیگر بدن مانند کبد هم ظاهر شوند. کیست‌های ساده کلیه معمولا بی‌ضرر هستند و عوارضی ایجاد نمی‌کنند. اما کلیه پلی کیستیک نوعی بیماری مزمن کلیوی است که در فیلترکردن مود زائد خون مشکل ایجاد می‌کند. در نتیجه ممکن است باعث نارسایی کلیه‌ها شود.
در رابطه با شدت علائم و عوارض بیماری کلیه پلی کیستیک:
شدت بیماری کلیه پلی کیستیک از فردی به فرد دیگر، حتی در بین اعضای یک خانواده متفاوت است. اغلب، افراد مبتلا به PKD بین سنین ۵۵ تا ۶۵ سالگی به مرحله نهایی بیماری کلیه می‌رسند. اما برخی از افراد مبتلا به PKD بیماری خفیفی دارند و ممکن است هرگز بیماری کلیوی تا مراحل نهایی پیشرفت نکند.
انواع بیماری کلیه پلی کیستیک
بیماری کلیه پلی کیستیک دو نوع مختلف دارد. این دو نوع به شرح زیر هستند.
- بیماری کلیه پلی کیستیک اتومازول غالب: شایع‌ترین نوع این بیماری اتومازول غالب است. این نوع بیماری بیشتر در بزرگسالی و سنین ۳۰ تا ۵۰ سال تشخیص داده می‌شود. گاهی ممکن است در اوایل کودکی یا نوجوانی هم ایجاد شود. اگر یکی از والدین دچار این بیماری باشند، احتمال ابتلا کودک ۵۰% است.
- بیماری کلیه پلی کیستیک اتومازول مغلوب: اتومازول مغلوب نوع نادر بیماری کلیه پلی کیستیک است. در این نوع بیماری، کیست‌ها در زمان جنینی یا بلافاصله بعد از تولد در کلیه‌های نوزاد تشکیل می‌شوند. برای ابتلا به این نوع بیماری PKD باید هر دو والد دارای ژن‌های غیرطبیعی مربوط به این اختلال باشند. در این شرایط احتمال ابتلا کودک ۲۵% است.
علائم کلیه پلی کیستیک
بیماری کلیه پلی کیستیک می‌تواند علائم و نشانه‌های زیر را ایجاد کند.
- فشارخون بالا
- درد کمر یا پهلو و علائم کلیه درد
- خون در ادرار
- احساس پری شکم
- بزرگ‌شدن شکم به دلیل بزرگ‌شدن کلیه‌ها
- سردرد
- سنگ کلیه
- نارسایی کلیه
- عفونت مجاری ادرار یا کلیه
درصورتی‌که دچار علائم ذکر شده هستید و پس از چند روز نشانه‌های بیماری برطرف نشد، حتما به دکتر اورولوژی مراجعه کنید. برای ارتباط با متخصص می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی با پزشک وجود دارد.
علت کلیه پلی کیستیک
در بیشتر مواقع این اختلال ژنتیکی از والدین به ارث می‌رسد. اگر یکی از والدین دچار این بیماری باشد یا هر دو والد ژن‌های غیرطبیعی مربوط به این اختلال را داشته باشند، احتمال دارد فرزند دچار کلیه پلی کیستیک شود. اما گاهی هم ژن از والدین به ارث نمی‌رسد. جهش ژنتیکی خودبه‌خود رخ داده و باعث بروز اختلال می‌شود.
عوامل خطر کلیه پلی کیستیک
از آنجایی اختلالات ژنتیکی باعث بروز این بیماری می‌شوند، عوامل خطری ریسک ابتلا به آن را افزایش نمی‌دهند. طبق آماری که از بیماران در سراسر جهان به دست آمده است، این بیماری می‌تواند در هر نژاد، قومیت و سنی ایجاد شود. آمار ابتلا به کلیه پلی کیستیک در زنان و مردان برابر است.
عوارض کلیه پلی کیستیک
بیماری کلیه پلی کیستیک در صورت عدم درمان ممکن است عوارض جدی ایجاد کند. احتمال بروز عوارض زیر در بیماران مبتلا به PKD وجود دارد.
-
- فشارخون بالا: اگر بیماری درمان نشود، فشارخون بالا بیشتر به کلیه‌ها آسیب وارد کرده و احتمال بیماری قلبی و سکته را افزایش می‌دهد.
- ازدست‌دادن عملکرد کلیه: حدود نیمی از بیماران مبتلا به کلیه پلی کیستیک در حدود ۶۰ سالگی دچار نارسایی کلیه می‌شوند.
- درد مزمن: درد در کمر و پهلو جز عوارض رایج این بیماری است. مواردی مانند عفونت دستگاه ادراری و سنگ کلیه این درد را تشدید می‌کنند.
- رشد کیست در کبد: با گذشت زمان احتمال ایجاد کیست در کبد این بیماران هم وجود دارد. هم زنان و هم مردان ممکن است دچار این عارضه شوند. البته در خانم‌ها معمولا کیست کبد بزرگ‌تر است. شرایطی مانند حاملگی چندقلو و هورمون‌های زنانه احتمال بروز این عارضه را افزایش می‌دهند.
- آنوریسم در مغز: یک برآمدگی بالون مانند در رگ خونی مغز ایجاد می‌شود که احتمال پارگی و خونریزی آن وجود دارد. اگر سابقه خانوادگی آنوریسم مغزی دارید، احتمال بروز این عارضه بیشتر می‌شود. اگر در غربالگری این عارضه تشخیص داده نشود، باز هم باید هر چند سال یک‌بار آزمایش‌های تشخیصی انجام داد.
- خطرات بارداری: بیشتر زنان مبتلا به کلیه پلی کیستیک بارداری بدون عارضه دارند. اما برخی از بیماران ممکن است دچار پره اکلامپسی شوند. اگر قبل از بارداری فشارخون شما بالا است یا عملکرد کلیه دچار اختلال شده است، بیشتر باید مراقب عوارض بارداری باشید.
- ناهنجاری دریچه قلب: از هر ۴ بیمار مبتلا به PKD یک نفر ممکن است دچار افتادگی دریچه میترال شود. در نتیجه دریچه به‌خوبی بسته نشده و خون به عقب نشت می‌کند.
- مشکلات روده بزرگ: در برخی از این بیماران ممکن است روده بزرگ دچار مشکل شده و کیست‌هایی در این اندام ایجاد شود.
تشخیص کلیه پلی کیستیک
برای تشخیص بیماری کلیه پلی کیستیک آزمایش‌های مختلفی انجام می‌شود. برخی از آزمایش‌ها تنها برای تشخیص این بیماری بوده و برخی دیگر اندازه و تعداد کیست‌ها را مشخص کرده و میزان بافت سالم را ارزیابی می‌کنند. برای تشخیص PKD آزمایش‌های زیر تجویز می‌شود.
- سونوگرافی: در این روش با استفاده از امواج اولتراسوند تصویری از کلیه ایجاد می‌شود و می‌توان بیماری را تشخیص داد.
- سی‌تی‌اسکن: با استفاده از اشعه ایکس تصاویر مقطعی از کلیه‌ها ثبت می‌شود.
- اسکن ام‌آرآی: با استفاده از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی اختلالات کلیه تشخیص داده می‌شود.
اگر دچار علائم کلیه پلی کیستیک هستید یا سابقه خانوادگی این بیماری را دارید، حتما برای تشخیص به‌موقع و انجام آزمایش‌های لازم به فوق‌تخصص کلیه و مجاری ادراری مراجعه کنید. پزشک پس از بررسی علائم در صورت نیاز یکی از آزمایش‌های ذکر شده را تجویز می‌کند. برای ارتباط با متخصص می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی وجود دارد.
شخیص کلیه پلی کیستیک در جنین
بیماری کلیه پلی کیستیک اتومازول مغلوب را گاهی می‌توان پیش از تولد تشخیص داد. در سونوگرافی جنین بزرگ شدن کلیه‌ها مشخص می‌شود. مهم‌ترین دلیل بزرگ شدن کلیه‌ها بیماری PKD است. تصویربرداری از کبد نیز احتمال زخم کبد را بررسی می‌کند. کلیه پلی کیستیک در جنین می‌تواند باعث زخم کبد شود.
پیش از بارداری می‌توان با مراجعه به متخصص ژنتیک و انجام آزمایش ژنتیک احتمال تولد نوزاد مبتلا به PKD را بررسی کرد. در زمان بارداری نیز با سونوگرافی و تعیین اندازه کلیه جنین بیماری تشخیص داده می‌شود.
درمان کلیه پلی کیستیک
هیچ درمانی برای هر دو نوع بیماری کلیه پلی کیستیک وجود ندارد. تنها برای بهبود علائم و درمان عوارض اقداماتی انجام می‌شود. اقدامات درمانی شامل موارد زیر است.
- جلوگیری از رشد کیست کلیه: در این روش درمان از قرص تولواپتان استفاده می‌شود. اگر سرعت رشد کیست‌ها زیاد باشد، مصرف این قرص توصیه می‌شود. این دارو ممکن است آسیب جدی به کبد وارد کند.
- فشارخون بالا: کنترل فشارخون باعث تاخیر در پیشرفت بیماری می‌شود. سعی کنید رژیم غذایی کم‌نمک و کم‌چرب داشته باشید. معمولا برای کنترل فشارخون نیاز به دارو است. به همین منظور از داروهای مهارکننده آنزیم مبدل آنژیوتانسین یا مسدودکننده گیرنده آنژیوتانسین استفاده می‌شود.
- درمان درد: اگر درد خفیف باشد، داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن تجویز می‌شود. اما اگر درد شدید باشد، با استفاده از یک سوزن مایع از کیست خارج شده و برای کوچک کردن کیست دارویی تزریق می‌شود. برای کیست‌های بزرگ گاهی نیاز به جراحی است.
- درمان عفونت مثانه و کلیه: برای سلامت کلیه حتما باید عفونت درمان شود. به همین دلیل آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود. اگر عفونت ساده نباشد و کلیه را درگیر کرده باشد، از دوره‌های طولانی‌تر درمان با آنتی‌بیوتیک استفاده می‌شود.
- درمان نارسایی کلیه: اگر به کلیه‌ها آسیب جدی وارد شده باشد و دیگر نتوانند مواد زائد را فیلتر کنند، تنها را پیوند کلیه است.
بیماری کلیه پلی کیستیک درمانی نداشته و تنها برای بهبود علائم و کاهش عوارض آن اقدامات درمانی از قبیل، تجویز داروی فشارخون، آنتی‌بیوتیک، پیوند کلیه و جراحی انجام می‌شود.
جراحی کلیه پلی کیستیک
در برخی شرایط به دلیل بزرگ بودن کیست‌ها و ایجاد فشار در شکم ممکن است پزشک جراحی را پیشنهاد دهد. جراحی کلیه پلی کیستیک این بیماری را درمان نمی‌کند. تنها برخی از عوارض آن کاهش پیدا کرده و سرعت پیشرفت بیماری کمتر می‌شود.
پیشگیری از کلیه پلی کیستیک
اگر قصد دارید صاحب فرزند شوید و نگران ابتلا کودک خود به این بیماری هستید، باید قبل از اقدام برای بارداری با متخصص ژنتیک مشورت کنید. پزشک در ارزیابی احتمال انتقال ژن‌های غیرطبیعی به کودک شما را راهنمایی می‌کند.
اگر دچار بیماری پلی‌کیستیک هستید، برخی از اقدامات می‌توانند از عوارض جدی این بیماری پیشگیری کنند. مهم‌ترین اقدامی که باید انجام دهید، کنترل و مدیریت فشارخون است. برای این منظور باید به نکات زیر دقت داشته باشید.
-
-
- اگر پزشک داروی فشارخون تجویز کرده است، طبق برنامه به طور مرتب مصرف کنید.
- نمک را در غذای خود تاحدامکان کاهش دهید.
- سعی کنید مصرف میوه، سبزیجات و غلات کامل را افزایش دهید.
- وزن خود را در محدوده سالم حفظ کنید.
- اگر سیگار می‌کشید، ترک کنید.
- ورزش را در برنامه خود قرار دهید. روزانه حداقل ۳۰ دقیقه ورزش کنید.
- از مصرف الکل دوری کنید.
-
رژیم غذایی برای بیماری کلیه پلی کیستیک
این بیماران باید مراقب رژیم غذایی و سبک زندگی خود باشند. برای مدیریت فشارخون و کاهش احتمال عوارضی مانند خون در ادرار باید نکات زیر را رعایت کرد.
- مصرف غذاهای کم‌نمک و کم‌چرب
- افزایش مصرف میوه، سبزیجات و غلات کامل
- افزایش مصرف آب و نوشیدنی‌های بدون شکر
اگر دچار ادرار خونی شدید، حتما برای کاهش این عارضه آب زیادی مصرف کنید. معمولا مصرف آب زیاد این عارضه را درمان می‌کند.
تولید مثل و باروری در بیماران مبتلا به کلیه پلی کیستیک
معمولا این بیماران برای بارداری و باروری مشکلی ندارند. برخی از آقایان ممکن است در دستگاه تناسلی هم دچار کیست شوند. اما این کیست‌ها در باروری تاثیری ندارند. خانم‌هایی که قبل از بارداری فشارخون طبیعی داشته و عملکرد کلیه آنها مشکلی ندارد، می‌توانند بدون مشکل باردار شوند. اما در خانم‌های مبتلا به کلیه پلی کیستیک که دو عارضه ذکر شده را دارند، خطر عوارض بارداری از جمله فشارخون بالا در بارداری بالا است.
برای تشخیص و درمان کلیه پلی کیستیک به کدام دکتر مراجعه کنیم؟
کلیه پلی کیستیک نوعی اختلال ژنتیکی است. این اختلال باعث تشکیل کیست‌های پر از مایع در کلیه می‌شود. این کیست‌ها غیر سرطانی بوده، اما می‌توانند به کلیه‌ها آسیب جدی وارد کنند. از علائم آن می‌توان به فشارخون بالا، درد پهلو، خون در ادرار و عفونت ادراری اشاره کرد. این بیماری درمانی نداشته، اما کنترل عوارض آن بسیار مهم است. با کنترل فشارخون و مصرف داروهایی برای کاهش سرعت پیشرفت بیماری می‌توان عوارض جدی مانند نارسایی کلیه را به تعویق انداخت.
-
دیدگاهتان را بنویسید